Ned woordenschat vwo5

1
abusievelijk = bij vergissing
allooi = waarde/peil
bejegen = tegemoet treden/benaderen
bespiegelingen = overdenking/beschouwing
consensus = overeenstemming
discutabel(e) =aanvechtbaar/twijfelachtig
doemscenario = voorspelde gang van zaken met noodlottige afloop
establishment = gevistigde orde/heersende klasse
facade = bedriegelijk voorkomen/schijn
ideologisch(e) = gebaseerd op een folosofische, maatschapelijke of politieke leer
instituties = instellingen
logenstraffen = aantonen dat iets onwaar is
manifest(e) = overduidelijk/onmiskenbaar
ontaarden = overgaan in iets wat veel slechter is
oratie = toespraak/redevoering
populistisch(e) = oppervlakkig, populair en enigzins demagogisch
puriteins(e) = volgens strenge zedelijke normen
seculier(e) = wereldlijk/niet kerkelijk
transparantie = doorzichtiheid/begrijpelijkheid
utilitair(e) = gericht op het nut

2
achilleshiel = zwakke plek
assimileren = gelijk worden/aanpassen
canon = officiële lijst
contradictio in terminis = tegenstrijdigheid in de gebruikte woorden
duchtig = stevig/flink/krachtig
etniciteit = ras/volk
evident(e) = zee duidelijk/geen bewijs behoevend
geïnterneerde = gevangene
hedonistisch(e) = genotzuchtig
inboeten = kwijtraken/verliezen
koesteren = 1 bewaren en onderhouden; 2 gevoelens hebben
latent(e) = verborgen/(nog) onzichtbaar/in aanleg
marchanderen = schipperen/onderhandelen
ondergraven = ondermijnen/aantasten
orthodox = rechtzinnig/zuiver in de (kerk)leer
primus inter pares = de eerste onder zijns gelijken
provocatie = uitlokking/uitdaging
stante pede = op staande voet/onmiddellijk
ten spijt = ondanks/in weerwil van
ventileren = in het openbaar uiten

3
ad hoc = 1 meteen en ter plekke, 2 alleen voor dit ene geval
autonomie = zelfbestuur
cesuur = breuk/radicale wijziging in een handelwijze of ontwikkeling
controverse = twistpunt/strijdvraag
egalitair(e) = gelijkheid nastrevend
ettelijke = verscheidene/vele
excessen = 1 buitensporigheden, 2 gewelddadigheden
grosso modo = ruw geschat/door elkaar genomen
louter = enkel/alleen
mandaat = volmacht
modaal/modale = meest voorkomende
nivelleren = gelijkmaken
onderschrijven = erkennen/het ermee eens zijn
ontwaren = bespeuren/ontdekken/in het oog krijgen
opportunisten = iemand die probeert elke omstandigheden tot zijn eigen voordeel te gebruiken
polemiek = pennenstrijd/twistgesprek
ratificeren = bekrachtigen/ondertekenen
scepsis = twijfel/argwaan
universeel/universele = algemeen geldend
vermaard(e) = beroemd/gerenommeerd/befaamd

4
adagium = spreuk
bagatelliseren = als iets onbelangrijks afschilderen
calamiteit = catastrofe/ramp
decorum = dat wat zo hoort
electoraat = kiezers
euforisch(e) = extreem vrolijk
exorbitant(e) = buitensporig, overdreven
impact = invloed/uitwerking
innovatief = vernieuwend
kanttekeningen = (kritische) opmerkingen/commentaar
markant(e) = opvallend
ontzuiling = verdwijnen van de verdeling van de maatschappij in godsdienstige en politieke belangengroepen
navenant(e) = overeenkomstig/naar verhouding
pathologisch(e) = ziekelijk
prompt = onmiddellijk
summier(e) = bondig/kort
teloorgang = ondergang
versus = tegen/tegenover
wederrechtelijk = onrechtmatig
wrang(e) = 1 zuur, 2 pijnlijk

5
adequaat = geschikt voor het doel/doeltreffend
*bo tin enough di algo pa haci kiko bo kier cune

bakermat = plaats waar iets ontstaan is
*un luga unda algo a cuminsa

conform = overeenkomstig met
*bo ta agree cu algo/un hende

desastreus = rampspoedig/fataal
*algo gewoon desastroso

eruptie = uitbarsting
*un eruption

evenwel = echter/niettemin
* "asina mes.." > "evenwel.."

fenomeen = verschijnsel
*algo cu tey/cu ta exist

floreren = bloeien/gedijen
*e ta floria

institutionaliseren = tot een instelling worden/structureel worden
*bo ta institua bo mes

jegens = tegenover/ten aanzien van
* "al contrario..blablabla" > "jegens..blablabla"

malaise = toestand van slapte
*cambia di direction

nipt(e) = op het kantje
*ba logra haci algo net net, lenga afo

ontberen = missen
*algo ta falta

pareren = afwenden/tegenhouden/weerleggen
*para, pareren, get it :p?

pover(e) = 1 armoedig, 2 niet best
*pober

prominent(e) = vooraanstaande
*prominente, whatever that means, abo sigur sa XD

representant = vertegenwoordiger
*un hende cu ta represente un organisation/algo

taboe = onbespreekbaar onderwerp/iets wat niet mag
*natgeo tabooooo :p

veronachtzamen = verwaarlozen
*bo no ta worry cu algo, bo ta djies lubida di dje

verworden = bederven/ontaarden/slechter worden
*bira mas malo/degenerado



6
aan de kaak stellen = een slechte zaak bekendmaken
*bo ta laga sa cu algo ta bayendo malo

de hand lichten met = het niet zo nauw nemen met
*bo ta tuma algo chill, bo no ta tuma algo mucho streng, tegen de vingers kijken

een lans breken voor = opkomen voor
*bo ta defende un hende

geen blaam treffen = geen verwijt treffen
*duna culpa na niun hende

gemeen hebben = overeenkomstig hebben
*tin algo en comun

gepaard gaan met = samengaan met
*bo ta bay hunto cu

het veld ruimen = plaatsmaken/zich terugtrekken
*haci un luga bashi

inbreuk plegen/maken op = schenden
*drenta un caminda/infingir

het is lood om oud ijzer = het maakt geen verschil/het komt op hetzelfde neer
*en ta haci niun differencia

onderhevig zijn aan = lijden aan/onderworpen zijn aan de werking van
*bo ta cay bouw di algo

over één kam scheren = geen onderscheid maken
*bo no ta haci niun distinction

prat gaan op = (te) trots zijn op
*bo ta orgulloso di

uit hoofde van = wegens/op grond van
* "a base di.." > "uit hoofde van.."

van likmevestje = waardeloos, van niks
*di nada at all"

zich niets gelegen laten liggen aan = zorg dragen voor/zich bekommeren om
*bo no ta worry hopi cu algo



7
afbreuk doen aan = de kwaliteit verminderen
*baha kwalidad di algo

bij de gratie van = door de gunst van
* "na fabor di..(un hende)" > "bij de gratie van.."

dat laat onverlet = dat doet niets af aan het feit
*esey no ta cambia nada di e fact cu.. blablabla

de hand houden aan = zorgen voor naleving
*bo ta zorg pa protect un hende

gebaat zijn met/bij = voordeel hebben van
*bo tin preferencia

het heft in handen hebben/nemen/uit handen geven = het initiatief hebben/afstaan
*bo ta duna/tuma e "leiding"

het hoofd bieden aan = weerstaan/trotseren
*tegenstand bieden

een hart onder de riem steken = moed inspreken
*bo ta papia bo mente

inherent zijn aan = onlosmakelijk verbonden zijn aan
*bo ta behoor na.. (ta inherente na..)

onder curatele stellen = de handelingsvrijheid ontmenen
*bo ta kita e "handelsvrijhijd" dus b.v pone un prijs pa kipachi pa supermarkadonan no cambiele, algo asina

op de spits drijven = tot het uiterste drijven
*bay te e maximo

te kampen hebben met = last hebben van/problemen ondervinden van
* "bo tin problema cu.." > "te kamen hebben met.."

van de weeromstuit = als reactie op wat er gebeurt/onwillekeurig
*ora bo ta haci algo dibiaha, sin pensa, un reaction riba algo dibiaha

(niet) veel in de melk te brokkelen hebben = (niet) veel invloed/macht hebben
*bo tin hopi influencia

verschoond blijven van = niet in aanraken komen met
*no tuch cu algo